Deel 1/2: K-buurt door de lens van ontwikkelingssamenwerking: over 'hardware' en 'socialware'

Wie me een beetje kent weet dat ik voorheen ( www.embae.com ) veel betrokken ben geweest bij ‘de wereld van ontwikkelingssamenwerking’ (OS), van ‘kleinschalig particulier initiatief’ tot de grootste humanitaire organisatie ter wereld, de UNWFP.

Het is interessant om met die ‘lens’ naar de ontwikkeling(en) van en in onze K-buurt te kijken.

Zo heeft men in de OS allang geleerd dat het een klassieke fout is alleen in hardware te investeren en niet in combinatie met ‘socialware’. Het door ons westerlingen ‘gedoneerde schooltje’ staat als exemplarisch te boek. Te vaak wordt er in het westen geld ingezameld om een mooi gebouw in de rimboe te realiseren voor dankbare kinderen. Er worden zelfs dure vliegtickets geboekt om zelf te helpen schilderen. Maar zonder structureel het gebrek aan leraren op te lossen.

Of een nog veel groter probleem, het gebrek aan leerlingen veroorzaakt door het simpele feit dat kinderen nu eenmaal moeten eten, en daarvoor helpen het land te bewerken. Een school met iedere dag een maaltijd voor de kinderen helpt al enorm om de school niet na een jaar te laten leeg staan. En om zo’n sociaal systeem in stand te houden is weer wat zo mooi heet een goed functionerende ‘civil society’ in het dorp nodig.

Het gaat te vaak enkel om het bouwen van een stuk fysieke infra. Wat vaak mist is het operationaliseren van een heel eco-systeem met een lange termijn visie. De 'socialware' Daarvoor zijn de mensen die erin en ermee moeten leven van essentieel belang (Zie deel 2/2 blogpost over Participatory Learning &Action )

In onze K-buurt zie je een soortgelijk traject met de herinrichting van K-midden. Een SDZO team wat zich met verve stort op de fysieke herinrichting, in isolatie van de sociale ontwikkeling van de buurt. Een ander SDZO team wat graag alle sociale opgaven in de buurt wil oplossen voor de bewoners. Separaat. En als bewoners mag je in het fysieke traject keurig meebepalen waar de voordeur van het schooltje komt, links of rechts.

Natuurlijk is het bouwen van fysieke infra op zich geen weggegooid geld. Het heeft altijd marginale meerwaarde en elke hulp en aandacht is welkom en elke investering een stapje vooruit. Maar tegelijk is een enkelvoudige benadering te zien als een sub-optimale besteding die beter zou kunnen renderen als je een integrale benadering neemt. Als je hetzelfde totaal aan uitgaven neemt en anders zou verdelen, kom je bij een veel groter resultaat uit. Dat geldt zowel voor het schooltje in Tanzania als bij onze K-buurt. Dat lijkt me een open deur.

Natuurlijk is elke stap er een en een stap vooruit beter dan geen stap en soms is de ‘cost of complexity’ te groot om het allemaal vooraf totaal te optimaliseren. Maar je hoeft het niet allemaal uitgedacht te hebben vooraf om met in ieder geval een wijdere blik aan te vangen dan alleen de fysieke component. In de K-buurt is een project aan de gang wat de komende 50 jaar mee moet voor de bewoners. Er is een sterk gevoel van ‘doe het deze keer goed’ . De bijlmervernieuwing heeft dat geleerd.

Er zijn veel parallellen met OS. Laten we de fouten die in de OS allang geleerd zijn, vermijden in onze eigen achtertuin. En proberen niet alleen zulke leermomenten te distilleren maar ook te implementeren. Onze K-buurt heeft veel uitdagingen op sociaal, economisch en andere terrein. De middelen zijn er maar wel beperkt, zowel de inzet van bewoners is niet oneindig als ook de gelden van de overheid. Laten we deze optimaal gebruiken en gaan voor het beste resultaat vanuit een coherente, integrale benadering. Geen participatie voor de vorm (zie blogpost: participatie niet omdat het moet maar omdat het kan, immers zo worden we er allemaal beter van ) maar een optimaal renderen van alle inspanningen en gelden

Over de operationalisering hiervan (hoe en wat) zijn inmiddels in en met de buurt vele ideeën ontwikkeld. Maar zolang een aantal van de onderliggende basisprincipes zoals stimuleren van zelfredzaamheid. eigenwaarde, co-creatie ipv paternalisme (denk hoe we zijn gegaan van ontwikkelingshulp naar ontwikkelingssamenwerking en nu vaak -’stimulering’!) niet wordt omarmd heeft het communiceren over mooie plannen niet zoveel zin . Aan de goede intenties bij SDZO ligt het niet, die zijn er zeker. Maar structuren en culturen lijken vooralsnog een integrale visie op gebiedsontwikkeling vooral bij de bewoners te leggen. Misschien moet, naast een presentatie over ‘hoe Makassarplein het aanpakte’, er ook een presentatie komen vanuit Ontwikkelingssamenwerking?

Reacties? welkom!